14 Ekim 2015 Çarşamba

Yeni Doğan Bebek Hemşiresi; Sevim Kuruçay ile Bebek ve Anne Bakımı

Yeni doğan bebeği olan annelerin endişeleri, heyecanları, panikleri bir süre devam eder. Bu dönemde size destek olacak güvenilir birilerini ararsınız. Benim şansım ablamın önceden doğum yapmış olmasıydı. Ama aynı zamanda Ada yeni doğduğu zaman yeni doğan bebek hemşiresi Sevim Hemşire ile tanışmak da benim için büyük şanstır. Blogum açıldığı zaman kendisiyle yeni anneler için röportaj yaptım ve bu röportaj en çok okunan yazım oldu. Sevim Hemşire'yle konuştuk ve yeni anneleri rahatlatacak bir kaç tane daha röportaj yayınlamaya karar verdik. İlk röportajımız yeni doğan bebekleri olan annelerin en çok sordukları sorulardan oluşuyor.  

1-Yenidoğan bebeklerde Sarılık genellikle görülen bir şeydir. Eve çıktıktan sonra bebeğimizin sarılığının giderilmesi için neler yapabiliriz?

Sarılık Bilirubin adı verilen, cilde sarı rengi veren bir maddedin kandaki seviyesinin yükselmesi ve deride birikmesi sonucu oluşur.
Doğumdan önce bebeğin bilirubinini annenin karaciğeri temizler.  Doğumdan sonra bebeğin karaciğerinin  bilirubini temizleyecek kapasiteye ulaşması birkaç günü bulabilir.
Bebeklerin birçoğu fizyolojik sarılık olur. Bebeğimiz eve geldikten sonra çok iyi takip edilmesi gerekir.
Sarılık vücuttan çiş ve kaka ile atılır. Öncelikle bebeğimizin çok iyi beslenmesi gerekir. Bebekler anne karnında kan, hücre ve suları yuttukları için bağırsaklar dolar (Mekonyum) ve siyah kaka yapar. Bebek beslendikçe siyah kaka kahverengi, yeşil ve sarıya döner.
Kaka rengi sarı olduktan sonra bağırsak ve karaciğer daha hızlı çalışır ve sarılık düşer. Kakanın renginden bebeğimizin beslendiğini anlayabiliriz. Bebeğin kaka rengi sarıya döndükten sonra günde 2-3 kez kaka, 4-5 kez çişini yapıyorsa iyi besleniyor demektir.
Sarılık 2. gün yükselmeye başlar. 5. ve 6. gün en yüksek seviyeye yükselir. 7. Günden sonra düşmeye başlar. Bazen 1 ay yüzde ve gözlerde sarı renk görülebilir.
Eğer bebeğiniz çok uyuyorsa, kaka rengi hala koyuysa, kilo kaybı devam ediyorsa, sarı renk kollara, gövdeye ve bacaklara yayıldıysa, hareketleri zayıfsa mutlaka hastaneye gidin. Evde sarılığı düşürmek için öncelikle 2,5 -3 saatte bir uyandırıp emzirin. Kaka ve çiş sayısını takip edin. Camın önünde Güneş ışığına tutun. İyi ememiyorsa mutlaka sütü sağıp kaşıkla içirin. Böylelikle 1 hafta içinde sarılık tamamen yok olur. İlk günlerde çok uyuyan bebek uslu bebek değildir. Dikkat edin!

2- Bebeklerimizi kat kat giydirmemiz gerektiği söylenir hep. Yenidoğan bebeklerimizi nasıl giydirmeliyiz?

Annelerimizin en çok zorlandıkları konu nasıl giydirecekleridir. Genellikle küçük oldukları için çok sıcak tutmaları gerektiğini düşünürler ve tabii ki etraftan sürekli ‘sıcak tut hasta olmasın’ sözlerini duyarlar.
Bebeklerde kan dolaşımı çok hızlıdır. Bizlerden iki üç kat hızlı nefes alıp alırlar ve kalpleri bizden iki kat hızlı atar ve kan oranları fazladır, yani kolay kolay üşümezler.
Ayrıca en çok bilinen yanlışlardan birisi olarak, bebekler bizim gibi uyuyunca üşümezler. Bizler uyuduğumuzda metabolizmamız zayıfladığı için üşürüz. Uykudan kalkınca da üşümezler çünkü bizim kucağımızda bizim ısımızı alırlar.
Eğer bebeğimizi çok giydirirsek yorulmalarına sebep olur ve beslenmelerine engel oluruz. Çünkü bizim terle attığımızı bebekler ısıyla atar. Daha çok koşmak, terlemek, yorulmak gibi. O yüzden oda ısımız  20-24°C arasında ise bir body tulum giydirmek ve uyuyunca ince bir örtüyle üstünü örtmek yeterlidir. 24°C üzerinde ise sadece bir body yeterli üzerine ise ince bir tülbent örtmek yeterli olacaktır.
Bebeklerde kan dolaşımı hızlı olduğu için uç noktalar el, ayak, burun, yanak ve ağız etrafı soğuk ve mor olabilir. Sırt, ense ve göğsü ılıksa üşümüyor demektir.
Sadece doğumdan sonra ilk 48-72 saat vücut ısısını ve kan şekerini ayarlasın diye eldiven ve ekstra çorap gerekirse şapka giydirebiliriz.
Bebeğimiz artık anne karnından çıktı ve normal ısıya alışması lazım. O yüzden çok giydirip sarmalamayalım.Dışarı çıktığınızda hava durumuna göre kıyafet seçimi yaparsınız. Hava almaya çıkarıyoruz derken bebeklerimizi bunaltmayalım. 

3- Yenidoğanın beslenmesi nasıl olmalıdır?

Artık bebeğimiz dünyaya geldi ve karnı acıktı. Bebeğin doğar doğmaz emmesi çok önemlidir. İlk süt olan Kolostrum en besleyici ve değerli süttür ve bebeğinizin o sütü mümkün olduğunca çok almasını sağlamanız gerekir.
Bebeklerin  ilk günlerinde emme refleksleri çok güçlüdür ve sürekli emmek isterler. Her istediğinde emzirin. Bebeğimizin fiziksel gelişimi ve ilerleyen dönemde zihinsel ve ruhsal gelişimi beslenmesiyle doğru orantılıdır. Bebeğimiz ilk ay en az 8 öğün beslenmelidir. Her 3 saatte bir uyandırılıp emzirilmeli ve göğsün tamamen boşalması sağlanmalıdır.
İyi beslenen bebek günde 2-3 kez kaka, 4-5 kez çiş yapar. Bazen ilk haftalar kaka sayısı 8-10 kereleri bulabilir. Panik yapmayın.
Bebeğimizin ilk 3 ay, günde 30gr. alması gerekir. Eğer yeterince beslenmiyor, sürekli ağlıyor, çiş ve kakayı az yapıyor ve kilo kaybı devam ediyorsa mutlaka doktorunuza haber verin. Bazen güzel emmeyip göğsü boşaltmayabilir. Gerekirse pompa ile çekip mutlaka besleyin.  
Bebeklerin günlük alması gereken süt miktarı kilo başına 150ml dir. Yani 3000 gr olan bir bebeğin günde toplam 450ml süte ihtiyacı vardır.
Zaten karnı doyuyorsa rahat uyur bol çiş ve kaka yapar. İlk bir hafta on gün gelen koyu sütü (Kolostrum) bebeğimiz yorulduğu için tam alamayabilir. Uyusa bile uyandırıp her iki göğsü 15’er dakika emzirmeye çalışın.
Onuncu günden sonra süt sulanır.  O yüzden öncelikle tek göğüs emzirilmelidir. Maximum yarım saat emdikten sonra hala emmek istiyorsa diğer göğse geçebilirsiniz. Eğer uyuduysa her öğün tek göğüs emzirin çünkü en yağlı ve kilo aldırıcı süt en sondadır. Eğer emdikten sonra 1 saat içinde uyandıysa öncelikle son süt verdiğiniz göğüsten 5-10 dk emzirin.
Anne sütü bebeğiniz için en önemli besindir. Afiyet olsun☺

4-İkiz bebeklerde beslenme nasıl olmalıdır?

Bir anda iki bebeğiniz oldu ve karınları acıktı. Öncelikle ikiz bebeklerde beslenme saatlerini iyi ayarlamak gerekir yoksa annemizin dinlenmesi çok zorlaşır. Doktorunuz ek mama gerekli demedikçe anne sütü vermeye devam edin. Ama ikiz bebekler genellikle düşük kilolu doğdukları için emerken çabuk yorulur ve sık uyanırlar.
Annemizin mutlaka süt sağıp hazırlaması gerekir. Öncelikle bebeğinin birini emzirip diğer bebeğini emzirmeden biraz kaşıkla süt içirmelidir.
Çünkü karnı doymazsa hemen acıkacaktır ya da annemiz bir bebeğini emzirdikten sonra yanında güvendiği bir kişi kaşıkla beslemeli diğerini emzirmeye devam etmelidir.
Eğer annemiz kendini iyi hissediyor ve bebekler memeyi güzel tutuyorsa ikisini birden emzirmek işini çok kolaylaştıracaktır. Rahat bir pozisyon ayarlayıp bir deneyin.
Beslenme saatleri düzensiz olursa annemiz dinlenemez. Süt dinlendikçe artar ve bebişlerin karnı doyar.

5-Anne sütü sağıldıktan sonra ne kadar zaman dışarıda, buzdolabında veya buzlukta kalabilir?

Annelerimizin kafalarını karıştıran ve en çok sorulan sorulardan birisidir. Bu konuda her kaynak farklı bir şey söylüyor.
Annelerimizin işe başlamaya yakın süt sağıp depolamaları gerekir. Anne sütü çekildikten sonra 24°C-26°C oda sıcaklığında 5-6 saat rahatlıkla kalabilir. Buzdolabı kapağında 3-5 gün kalabilir. Buzlukta 3 ay,  -18°C derin dondurucuda  6-12 ay kalabilir. (5 saat süren elektrik kesintisinde bir şey olmaz)
Buzluktan çıkardığınız sütü buzdolabında çözdürdüğünüz zaman 24 saat içinde tüketebilirsiniz. Bebeğinize vereceğiniz kadar alıp ılık bir suyun içinde ısıtın geri kalanı buzdolabında muhafaza edebilirsiniz.
Isıttığınız sütü oda ısısında 2-3 saatte tüketin tekrar buzdolabına koymayın.
Buzluktan çıkardığınız sütü hepsini hemen kullanacaksanız; ılık bir suyun içine çıkardığınız süt saklama poşetlerini koyup çözdürün ve 2-3 saatte tüketin. Tekrar ısıtmayın!
Sütünüzü çektikten sonra süt saklama poşetlerine koyun, üzerine mutlaka tarih yazıp öyle buzluğa koyun. 
Tüketmeye eski tarihteki sütlerden başlayın.
Çektiğiniz sütler ilerde çok işinize yarayacak. Bebek emdikten sonra 1 saat çinde pompa yaparsanız vücut hemen süt üretir. Bebeğinizin beslenme saatine yakın pompa yapmayın bebeğiniz doymaz.

6-Bebeklerde kolik ve gaz sancısı arasındaki farkı nasıl anlayabiliriz?

Bebeklerin gaz sancısı 2. Haftada başlar ve 3-4. ayda biter.
Bebeklerde mide kapakçığı tam gelişmediği için çok hava yutarlar. İlk 3 ay mide enzimi ve bağırsak florası tam gelişmediğinden ve bebeğin hareketleri kısıtlı olduğu için gaz sancıları oluşur.
İlk 2 hafta bağırsak hareketleri tam oluşmadığı için bebekler yuttuğu havayı bağırsak yoluyla kolaylıkla atarlar. 15 günden sonra bağırsak hareketleri başlar. Biz bunu bebeğimizin sürekli ıkınmalarından anlarız.
Bebeğimizin ıkınmaları kaka yapmayı öğreniyor ve bağırsakları doluyor anlamına gelir. Ikınırken acı çekmiyorlar merak etmeyin. Annelerimiz genelde bu durumda bebeğin acı çektiğini düşünürler. Bağırsak hareketleri başladıktan sonra kaka sayısı azalmaya başlar. Tabi tüm yuttukları havayı artık kolaylıkla atamadıkları için birikir ve akşam saatlerinde ağlama krizleri başlar. Yani bebeğimizin gaz sancısı yuttukları havanın birikmesi sonucu daha çok oluşur. Bu yüzden az hava yutturmaya çalışalım. Burnu tıkalıysa mutlaka burun damlası damlatıp açın. Her emzirme sonrası gazını mutlaka çıkarmaya çalışın.
Bebeğinizi biraz daha dik emzirin çünkü bu dönemlerde ıkınmalardan dolayı kusmalar da başlar. (Bebeğiniz bazı günle kaka yapmaz panik olmayın ama 4-5 kez dolu dolu çiş yapması gerekir.
Karnına, eğer göbeği düştüyse ve bir hafta geçtiyse ılık havlu koyabilirsiniz.
Her bebekte az da olsa gaz olur ama kolikli bebekler daha şiddetli gaz sancısı çekerler. Kucakta, memede durmazlar, akşam aynı saatlerde ve sürekli ağlarlar. Gaz sancısı çekerken sürekli emmek isterler. Sık emzirmek gaz sancısını arttırır ve kusmasına neden olur. İki saat ara vermeye çalışın. Unutmayın gaz sancısı 3 ayda bitiyor.

7-Emziren annenin göğüs bakımı nasıl olmalıdır?

Emzirmek, her annenin heyecanla yaşadığı güzel bir duygudur. Ama bazen çatlayan ve yara olan göğüsler anneye ızdırap çektirir. Öncelikle ilk emzirmelerde bebeğin göğüs ucunu yanlış alması meme başını çatlatır. En önemlisi memeyi doğru almasını sağlayın. Göğüs uçlarının kuruması çatlamaya neden olur. Bu yüzden her emzirmeden sonra göğüs uçlarına mutlaka anne sütü veya lanolinli kremler sürün. 
En çok yapılan yanlışlıklardan birisi her emzirme öncesi meme başının suyla ve karbonatla silinmesidir çünkü bu meme başı florasının bozulmasına neden olur. Göğüs temizliği için günde bir defa vücut duşu yeterlidir. Eğer krem sürüyorsanız onu da musluk altında çok tahriş etmeden temizlemeye çalışın. Eğer göğüs ucunuz çok acıyor ve yara olduysa iyileşene kadar silikon göğüs ucu kullanabilirsiniz.

8- Göğüste süt düğümlenmesini engellemek için neler yapabiliriz?

İlk günlerde sütün yağlı olması ve bebeğimizin iyi boşaltamaması sonucu göğüste kalan sütler şişme, ağrı ve ateş yapabilir. O yüzden mutlaka  2-3 saatte bir ve her iki göğüs 15’er dakika emzirilmelidir. Eğer emdikten sonra göğüste şişlik hissi varsa mutlaka pompayla boşaltılmalıdır. Pompadan önce ılık bir duş almak daha rahat süt akışını sağlayacaktır ve mutlaka pompa yaptıktan sonra elinizi muslukta soğuk suya tutup göğsünüze değdirin bu göğsünüzü rahatlatır ve süt akışını dengeler.
Çok sıcak yapılan pansumanlar göğüslerde daha çok süt birikmesine neden olur. Eğer göğsünüz şiştiyse, kırmızılık ve ateş varsa mutlaka doktorunuzu arayın Mastit (Süt Düğümlenmesi) başlangıcı olabilir.

9-Yenidoğan bebeğin uyku düzeni nasıl oluşturulabilir?

Bebeklerde ilk 2-3 ay uyku düzeni çok oluşmaz. Sık uyanır ve sık acıkırlar. Refleksleri çok güçlüdür ve sürekli emme refleksi vardır. İlk zamanlar çok güçlü çekemedikleri için emerken çabuk yorulurlar. O yüzden uyku düzeni çok zordur. Ama bebeğimiz kilo alıp güçlendikçe annemizin süt kanalları açılıp sütü arttıkça daha güçlü emerler ve çok doyarlar. Tam doydu derken gazları başlar bu da uyku düzenini bozar.
Bebekler 1,5-2 aydan sonra iletişim kurmaya başlar. Etraflarına daha dikkatli bakmaya başlarlar. Gündüz daha fazla uyanık kalırlar ve gece daha uzun uyurlar.
Genellikle banyo sonrası bebekler daha uzun uyur. Banyo saatini akşam saat 22.00 – 23.00 gibi yapıp sonra losyonla güzel bir masaj ve karnını doyurup 24.00 gibi yatırırsanız 4-5 saat uyur. 1 aydan sonra gece 5-6 saat uyumalarında bir mahsur yoktur. Rahat bırakabilirsiniz. İlk zamanlarda 3 saatte bir uyandırmak gerekir.
3 aydan sonra gece uykuları daha düzenli olur. Kendi düzenini genellikle kendileri ayarlarlar. Gece uyansalar bile uyku arasında emip tekrar uykuya devam ederler.  

10-Kundak, yenidoğan bebekler için yararlı mıdır?

Bebekler ilk 3 ay genellikle refleksleriyle hareket ederler. Eller, kollar, ayaklar sürekli hareket halindedir. Bu da sık uyanmalarına neden olur. Özellikle ‘Moro Refleksi’ ile sürekli kolların yukarda, yüzünde birleştirmesi ve en ufak bir sesle sıçraması bebeğimizi sürekli uyandırır. Sanki düşüyormuş ve tutunmaya çalışır gibi kollarını açıp sıçrar.

Kundak bebeğin kendini güvende hissetmesini ve uykusunun daha uzun olmasını sağlar. Kundak ince bir tülbentle yapılmalıdır. Kollar yanlara değil çapraz olmalıdır. Asla sıkı sarılmamalıdır. Bacaklar serbest olmalıdır. Kalın kıyafetlerin üstüne yapılmamalıdır çünkü aşırı sıcaktan bebeğin bunalmasına sebep olur. Doğru yapılan kundak bebeğimize kendisini güvende hissettirir ve daha huzurlu olmasını sağlar.  

2 yorum:

  1. Merhabalar, 31 haftalik hamileyim. Hem dogum oncesi hem de dogum sonrasi icin Sevim hanimla tanismak istiyorum. Kendisine nasil ulasabilirim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, bana yucelayse80@gmail.com adresinden ulaşabilirsiniz. Ben de size iletişim bilgilerini veriyim. Sevgiler,

      Sil